Omgaan met onuitgesproken verwachtingen van familie

‘Je vraag is heel belangrijk, ook al zien we familie door coronamaatregelen minder dan normaal. Ik heb eens rondgevraagd in mijn omgeving en wat blijkt: veel mensen herkennen dit soort gevoelens en het is een van de oorzaken waarom de familiebijeenkomsten soms als stressvol worden ervaren. Je bent dus niet de enige! Iemand zei zelfs: “Als ik er zo veel last van zou hebben, ga ik er gewoon niet meer naar toe!” Maar dat zou ook jammer zijn. Je ontneemt daarmee ook jezelf de mogelijkheid om van betekenis te zijn voor jouw familieleden en je onthoudt jezelf een gelegenheid om van je familie te ontvangen.

Samen zijn met je familie is kennelijk wel iets wat je belangrijk vindt en dat heeft ook iets moois. Door de bloedband ben je aan elkaar verbonden. Dat voel je. Zeker als iemand iets vervelends over je familie zegt. Op zulke momenten kun je het gevoel hebben dat je haar moet verdedigen. Bij je familieleden zie je soms bekende trekken, vaardigheden en eigenschappen die jullie gemeen hebben. Soms heb je aan een half woord genoeg om elkaar te begrijpen. Maar je familie kon je niet zelf uitkiezen. Je zit mooi met haar opgescheept. Tenminste, zo voelt dat soms.

Familieleden kennen elkaar vaak ook zo goed dat ze, voordat iemand zich uitspreekt, al menen te weten wat de ander gaat zeggen. Daarnaast kennen of herkennen familieleden elkaars zwakke plekken, en daar gaan ze soms niet al te zachtzinnig mee om. Het oordeel van je familie kan heel bepalend zijn voor het verdere verloop van je leven. Misschien herken je het volgende: je kunt voor de buitenwereld nog zo succesvol zijn, maar zodra je familie bij elkaar komt, val je onmiddellijk terug in oude familiepatronen. En die kunnen echt hardnekkig zijn. In een familie blijft de clown vaak de clown en een nul de nul. Iedere keer dat je faalt, voelt dan als een bevestiging daarvan. Dat gevoel krijg je meestal niet bij de relaties die je zelf hebt gekozen. Dit zijn mensen die jou wél anders kennen, mensen bij wie je kunt laten zien dat je anders bent dan hoe je familie je ziet. De ideeën en opvattingen die je van huis uit hebt meegekregen, kunnen later een belemmering worden.

Ik denk dat de spanningen die je noemt niet van de laatste tijd zijn. Het gevoel van miskenning is binnen families vaak al jong begonnen en het heeft je zelfvertrouwen op volwassen leeftijd aangetast. Erkenning van je familie heb je hard nodig. Het liefst erkenning voor wie je bent, zonder alles wat je doet. Je familie zou onvoorwaardelijk van je moeten houden. Als jij in je familie niet wordt gezien, vind je het later moeilijk om jezelf serieus te nemen. Het lijkt me dan ook belangrijk dat je gaat werken aan je zelfvertrouwen en versterking van je identiteit. Als het je lukt om ervan uit te gaan dat de ontmoeting met je familie goed zal verlopen, ben je minder angstig en sta je meer open voor je familieleden, en zij ook voor jou. Op het moment dat je als het ware vaste grond onder je voeten krijgt, zullen de onuitgesproken verwachtingen minder vat op je hebben en durf je over een tijdje misschien zelf bij te dragen aan het verbeteren van de sfeer. Ik denk dat het belangrijk is dat je je voortaan goed voorbereidt op zo’n bijeenkomst die spannend voor je is. Weet wie er komt en bereid je voor op wat je wilt zeggen of waar je het niet over wilt hebben.

Daarnaast kun je je eens afvragen of er binnen de familie iemand is die het belangrijk vindt dat jij een ontspannen en fijne tijd met je familie kunt hebben. Heb je met die persoon weleens een persoonlijk gesprek gevoerd over de spanningen die je ervaart? Heb je je weleens verdiept in het leven en de geschiedenis van je familieleden? Als je dat doet, begrijp je misschien beter waarom ze zich gedragen zoals ze zich gedragen. Op veel familiebijeenkomsten zijn gelukkig ook kinderen. Soms kan het fijn zijn om je eerst even op de kleintjes te richten in plaats van op de ouderen. De meeste ouders vinden het fijn om te zien dat jij hun kind ziet staan en iets onvoorwaardelijks weet te benoemen. Dat kan zorgen voor een prettigere sfeer en voor positieve herinneringen bij de kinderen. Ik wens je een goede tijd met je familie!’

Dit artikel verscheen eerder in Eleoscript.