Mental breakdown

Mental breakdown. Het is een Engelstalige uitdrukking voor een woord dat we kennen als een ‘ontploffing’ of ‘uitbarsting’. Autisme of niet: wat als het in het hoofd van je kind allemaal teveel wordt? Als alle emoties het even winnen van het verstand? Dat teveel zaken en zorgen in het hoofd zich opstapelen is nu haast niet te voorkomen. Jongeren zien hun vrienden niet of nauwelijks, kunnen niet sporten, moeten elke dag online les volgen, hebben geen sociale ontspanning meer, voelen zich eenzaam en vervelen zich.

Ja natuurlijk, we zijn allemaal wel eens boos of verdrietig. Maar wat gebeurt er als het hoofd van je kind het even niet meer kan relativeren en alle controle verliest? Dan ontploft de boel. Schreeuwen, huilen, gillen, schelden, spullen die door de lucht vliegen. Het kan allemaal gebeuren. Hoe kun je dat als ouder zo goed mogelijk in banen leiden? Hoe bied je veiligheid als er controleverlies is?

1. Olifantenhuid aan en rits dicht

Als een kind ontploft kan het niet meer helder nadenken. Alles wordt er uit gegooid. Jij als ouder bent dan min of meer de ‘ontvangstmast’. Misschien ben je net uit je werk thuis gekomen of net je dienst gestart. Toch moet jij het aanhoren. Er wordt misschien zelfs wel geschreeuwd dat het jouw schuld is. Daarom die olifantenhuid. Het is heel moeilijk, maar probeer de boosheid niet persoonlijk op te vatten en probeer het niet binnen te laten komen. Kweek een olifantenhuid. Kwetsende dingen kunnen gezegd worden maar het kind meent het niet zo. Je kind voelt onmacht, angst en verliest controle. Het nodigt dan soms erg uit om met je gevoelens daarop te reageren, je voelt je toch gekwetst en wil je verdedigen. Je brengt dan gemakkelijk je eigen emoties in. Daarom zeggen we: rits dicht. Doe de rits van je eigen emoties even dicht zodat je kind niet ook nog jouw emoties moet verwerken. Het hoofd kan eigenlijk geen informatie meer aan, dus al helemaal geen emoties.

2. Concrete communicatie

Bij Juventum werken we met de methode ‘Geef me de 5’. We geven de jongeren duidelijkheid. Dat biedt weer veiligheid. We geven korte en concrete boodschappen en praten op een rustige manier tegen de jongere.

3. Geef tijd en ruimte

Dit is niet het moment om nieuwe regels te introduceren of straffen uit te delen. Je kind moet eerst herstellen van ‘rood’ naar ‘groen’. Groen is ok, oranje is matig, rood is paniek. Als de jongere een ontploffing heeft of net ervaren heeft zit het in rood en moet het de tijd geboden worden om weer in groen te kunnen komen. Alles wat er in de tussentijd gezegd of gedaan wordt is teveel en kan voor een nieuwe ontploffing zorgen. Bij onze jongeren werken we met een signaleringsplan. Daarin staat beschreven welk gedrag groen, oranje of rood is. Zo kunnen we het op tijd zien dat iemand dreigt te ontploffen en kunnen we het voorkomen of beter begrijpen.

4. Bied een kalmerende activiteit aan

Voor de een is dat gamen, voor de ander is dat wandelen. Weer een ander kan dan het beste een bad nemen of even schommelen. Spreek van te voren af (als er nog geen sprake is van een vol hoofd) wat werkt voor jouw kind.

In zo’n gesprek is het goed om afspraken te maken. Wij doen dat bij Juventum met het signaleringsplan. Daarin tekenen we een fase groen. Hoe ziet dat er uit? Wat merk ik aan mezelf, wat merkt mijn omgeving aan mij? Dan oranje; daarbij kun je je afvragen; wanneer merk ik aan mijzelf dat ik oranje word, wat kan mijn omgeving aan mij merken? Wat kan ik zelf dan doen en wat kan mijn omgeving doen, en datzelfde ook voor rood. Na rood komt er altijd weer een afname naar oranje en weer naar groen.

5. Bespreek het na afloop

Wat ging er goed? Wat kan nog beter? Wat zijn voorzorgmaatregelen om te voorkomen dat ik naar oranje ga? Wat heb ik dan nodig? Heel veel vragen, maar wat we allemaal nodig hebben is rust. Herstel en vat weer nieuwe moed. Ik vind dat zelf het mooiste moment: als een ‘ontplofte’ jongere naar me toe komt en zegt: ‘Kunnen we praten? Ik ben weer groen.’